(szlaki: niebieski — żółty — czerwony — zielony — bez szlaku)
czas przejścia: 7–8 godzin suma podejść: 1300 m dystans: 16 km trudność: ***
infrastruktura: bufet przy górnej stacji kolejki
Większość turystów zdobywa Wielki Krywań, wjeżdżając w jego pobliże kolejką gondolową. Podejście od górnej stacji na najwyższy szczyt Małej Fatry zajmuje tylko pół godziny i należy do łatwych. Gondola to również świetny sposób na szybkie i bezbolesne osiągnięcie głównego grzbietu, żeby pomaszerować dalej różnymi kombinacjami szlaków. To nasza pierwsza wyprawa w Małą Fatrę i zdobycie szczytu z pomącą kolejki tym razem nas nie interesuje. Wybieramy inną opcję — wejście na Wielki Krywań z dna Doliny Vrátnej od strony Baraniarek. Dlaczego właśnie od nich? Bo wiemy z netu, że trasa ta oferuje wspaniałe widoki i niemal całkowity brak turystów przez pierwszych kilka godzin wędrówki (im bliżej Krywania, tym więcej ludzi). Od siebie, już po wszystkim, dodam, że wycieczka jest trudna — strome podejścia, nieco ekspozycji, duże deniwelacje, i wymaga dobrej kondycji. A ponieważ szlaki wiodą głównie odkrytym grzbietem i w razie burzy nie ma z nich szybkiego odwrotu, przed wyjściem należy koniecznie sprawdzić prognozę pogody.
Bez przesady można powiedzieć, że nigdzie na Słowacji nie ma
na tak małym obszarze tylu cudów przyrody, jak w krainie pod Rozsutcem.
[miesięcznik krajoznawczy „Krasy Slovenska”, rocznik 1980]
Wyruszamy z przysiółka Terchovej — STAREGO DVORU. Położona w środkowej części Doliny Vrátnej, osada jest odwiedzana głównie zimą, kiedy działają tu wyciągi narciarskie. Pod koniec lata duży bezpłatny parking świeci pustkami i pozwala na wybranie sobie dowolnego miejsca postojowego. Niebieskie znaki prowadzą początkowo boczną drogą, starym zniszczonym asfaltem, szybko jednak odbijają z niego w wąską kamienistą ścieżynę. Przez kolejne pół godziny wędrujemy w cieniu drzew, by dość niespodziewanie wyjść na rozległą łąkę. Malownicze SEDLO PRISLOP (916 m n.p.m.), czyli po naszemu przełęcz Przysłop, zachęca do odpoczynku — tutejszy widok w kierunku obu skalistych grzebieni Rozsutców można znaleźć w wielu folderach reklamowych regionu. Nie jesteśmy zmęczeni, zatrzymujemy się więc tylko na chwilę, by docenić walory otoczenia, i ruszamy dalej za niebieskimi znakami. Niepozorna ścieżyna zaczyna coraz ostrzej się piąć. Słońce wpada między bukowe pnie i rysuje mocne cienie. Niby jest sucho, a mimo to bardzo ślisko. Bez dobrych górskich butów łatwo fiknąć tu kozła. Wyżej grzbiet staje się skalisty i wąski. Trzeba zachować uwagę, miejscami robi się przepaścisto. Kiedy dochodzimy do BARANIAREK (1270 m n.p.m.), wszystkim nam wyrywa się z gardeł głośne „Łał”. Miejsce jest zachwycające — ciasny grzbiet opada stromo na obie strony, w dole lśnią zielenią małofatrzańskie doliny, w oddali cienką linią rysują się łyse wierzchołki głównego pasma.
 |
| Baraniarky. Widok obejmuje głęboką i lesistą dolinę Wielkiej Branicy. Mniej więcej pośrodku na ostatnim planie sterczy wierzchołek Wielkiego Krywania — cel naszej wycieczki. W czasie II wojny światowej Niemy pobudowali na grzbiecie Baraniarek okopy i stanowiska strzelnicze. Podobno Rosjanie zdołali zdobyć szczyt i przełamać linię oporu tylko dzięki terchowianom, którzy znając doskonale teren, wiedzieli, jak iść, by uniknąć ostrzału. Poniżej, zbliżenie na Wielki Krywań i zejście z Baraniarek z miejscem ubezpieczonym łańcuchem. |
Na Baraniarkach spędzamy trochę czasu, kontemplując otoczenie. Wawek, jak zwykle, ogląda też mapę. Wystarcza mu jeden rzut oka, by zauważyć to, czego ja jakoś do tej pory nie dostrzegłam — małofatrzańskie szczyty są porozdzielane głębokimi przełęczami i nasza droga nie będzie łatwą graniówką prowadzącą niemal po prostym, ale raczej sinusoidą o całkiem sporych wzlotach i upadkach. To oznacza więcej postojów i coraz wolniejsze tempo marszu wraz z upływającym czasem. Ruszamy więc nasze cztery litery, bo na Wielki Krywań mamy stąd jeszcze co najmniej 3 godziny drogi. Schodzimy z Baraniarky na małą przełęcz i zaczynamy zdobywać kolejny wierzchołek — ŽITNE (1269 m n.p.m.). Jest zalesiony, podejście raczej niewielkie, bez przystanku idziemy więc dalej. Znów zejście, kolejna przełęcz i… stromo pod górę długim odkrytym grzbietem. Osiągamy KRAVIARSKE (1361 m n.p.m.). Tu przystajemy na drugi odpoczynek. Widok znów urzeka — widać oba odgałęzienia Doliny Vrátnej i amfiteatr otaczających je szczytów.
 |
| Widok ze ścieżki na Kraviarske. Stamtąd przyszliśmy (↑)… …tam zmierzamy (↓). A zza kosodrzewiny sterczy Wielki Rozsutec, niczym wulkaniczny stożek. |
Jeszcze w latach 90. ubiegłego wieku zbocza Kraviarskiego tętniły pasterskim życiem. Wypasano tu nie tylko owce, lecz również krowy. Od słowa kraviar, „pasterz krów”, pochodzi zresztą nazwa i szczytu, i pobliskiej przełęczy. No właśnie, bo skoro jesteśmy na szczycie, musimy teraz zejść na przełęcz, a z niej znów rozpocząć podejście na kolejną… przełęcz. Takie dziwy w tej Fatrze. Przez 45 minut wędrujemy odkrytym widokowym grzbietem, ciągle zdobywając wysokość, by osiągnąć niewielkie wypłaszczenie zwane Chrapáky (1417 m n.p.m.). Tu żegnamy niebieski szlak i odbijamy na żółty, który, prowadząc wciąż w górę, w 20 minut wyprowadza nas na SEDLO BUBLEN (1510 m n.p.m.). Tym samym osiągamy główny grzbiet i na wierzchołek Wielkiego Krywania mamy już tylko niecałą godzinę drogi. Prowadzą nas teraz znaki czerwone. I żeby nie było za łatwo, przed Krywaniem wdrapujemy się oczywiście na jeszcze jedną górę — o wdzięcznej nazwie PEKELNIK (1609 m n.p.m.). A z niej, tak, schodzimy na jeszcze jedną przełęcz.
 |
| Pekelnik, czego nie widać na zdjęciu, stromo obrywa się ku południowi. Widok z niego jest dookolny. W całej okazałości można podziwiać masyw Małego (↑) oraz Wielkiego Krywania (↓). |
W końcu przed nami już tylko kwadrans wspinaczki na najwyższy szczyt Małej Fatry. Osiągamy go po ponad 4 godzinach wędrówki od Starego dvoru. Skalisto-trawiasty wierzchołek WIELKIEGO KRYWANIA (1709 m n.p.m.) wita nas porywistym zimnym wiatrem. Ludzi sporo, choć jeśli porównać z polskimi górami — pustki. Chowamy się za kamienie i rozkładamy klamoty. Herbata i słodkie co nieco, podziwianie okolicznych wierzchołków, a potem zdjęcie przy tabliczce szczytowej. Trzeba odstać swoje, każdy chce mieć fotę z Krywaniem, a niektórzy jeszcze wpisać się do zeszytu wejść ukrytego w blaszanej puszcze. Pogoda, choć ładna, nie oferuje rozległych widoków: przejrzystość powietrza jest kiepska, jak to zwykle latem w słoneczny, upalny dzień. Panorama ze szczytu od północy obejmuje podobno Beskid Żywiecki z Wielką Raczą, Pilskiem i Babią Górą oraz Śląski ze Skrzycznem, od wschodu — Tatry, a bliżej Góry Choczańskie, od południa natomiast — Wielką Fatrę. Wierzymy na słowo, niewiele z tego daje się dostrzec.
 |
| Zdobywca Wielkiego Krywania walczy z wiatrem. |
Po półgodzinnym popasie schodzimy na SNILOVSKE SEDLO (1524 m n.p.m.), gdzie krzyżuje się kilka szlaków. Można stąd odbić na Chleb i taki mieliśmy początkowo plan. Zakładaliśmy bowiem, że zejdziemy do Starego dvoru i samochodu właśnie przez Chleb, a potem Poludňový gruň. Godzina jest jednak późna, tymczasem taki wariant zejścia to kolejne 4 godziny wędrówki. Czujemy w nogach przebyte kilometry i pokonane przewyższenie, odpuszczamy więc i pięć minut później meldujemy się przy górnej stacji kolejki. Nie zamierzamy zjeżdżać gondolą na dół, chcemy zjeść coś ciepłego w tutejszym barze, a potem zejść do VRÁTNEJ zielonym szlakiem wiodącym wzdłuż słupów kolejki. Jeszcze nie wiemy, że ładujemy się w chyba najgorszy wariant zejścia z Wielkiego Krywania. Że będzie stromo, wynika z mapy, ale że będzie także ślisko, upierdliwie i z tysiącami osypujących się kamyków — już nie. W połowie zejścia (w całości trwa ono półtorej godziny) przeklinam pomysł skrócenia naszej wyprawy, a pod koniec jestem już tak zła, że niemal zbiegam z góry. Byle szybciej znaleźć się na równym.
 |
| Z perspektywy upierdliwego szlaku zejściowego, gondole wydają się megafajnym rozwiązaniem… |
Na dole postanawiamy jeszcze odwiedzić pobliski symboliczny cmentarz ofiar gór. Wyciszyć emocje. Od dolnej stacji kolejki to jedynie kwadrans spaceru znakowaną ścieżką w górę strumienia. Cmentarz został otwarty w 1998 roku, urządzono go na wzór tatrzańskiego pod Osterwą. Identyczne jest nawet przesłanie wyryte na desce zdobiącej niewielką kapliczkę: Mŕtvym na pamiatku, živým pre výstrahu („Martwym ku pamięci, żywym ku przestrodze”). Miejsce wybrano malownicze, pod sporą skałką, w cieniu drzew. Jesteśmy zdziwieni, jak dużo ludzi ginie w Małej Fatrze. Co roku dochodzą nowe tabliczki umieszczane na drewnianych słupkach.
 |
| Niewielka kapliczka, drewniane słupy i kamienne kopczyki wznoszone przez odwiedzających — tak wygląda symbolický cintorín v Malej Fatre. |
Wracamy do samochodu asfaltówką poprowadzoną Doliną Vrátną. Bajka, w porównaniu z zejściowym szlakiem. Nogi same niosą i kilkanaście minut później dochodzimy do parkingu. Podsumowanie? Wycieczka wspaniała, ale też wyczerpująca. Z mniejszymi dziećmi lub takimi, które szybko się męczą, można ją zrobić w odwrotnym kierunku: wjechać kolejką pod Snilovské sedlo, zdobyć Wielki Krywań i zejść do Doliny Vrátnej przez Baraniarky (5 godzin, suma podejść 400 metrów, 10 km). Albo jeszcze krócej: wjechać kolejką pod Snilovské sedlo, zdobyć Wielki Krywań i zejść do Doliny Vrátnej zielonym szlakiem z sedla za Kraviarskym, pomijając grzbiet Baraniarek (3 godziny, suma podejść 200 metrów, 7 km). Warto jednak pamiętać, że w tych górach zejścia są chyba gorsze od wejść. Cóż robić, za każdym razem czeka nas 1000 metrów schodzenia w dół.
***
Mała Fatra dała nam prztyczka w nos. Góry okazały się małe tylko z nazwy, chyba pierwszy raz nie udało nam się zrealizować planu w stu procentach! Rzecz dla nas niezwykła, zazwyczaj schodzimy z gór jeszcze ze sporym zapasem sił. Wyrypa, jak wspomniałam, miała być w zamierzeniu dłuższa i prowadzić z Wielkiego Krywania przez Chleb na Południowy Gruń z zejściem stamtąd do Starego dworu, co dawało 9–10 godzin marszu, sumę podejść 1600 metrów i 20 kilometrów do pokonania. W Tarach Zachodnich bez trudu dalibyśmy radę zrobić trasę o podobnych parametrach czasowych i przewyższeniowych, w Małej Fatrze dowleklibyśmy się do samochodu ostatkiem sił. Inny charakter fatrzańskiego masywu — niezwykle strome podejścia i zejścia oraz głębokie przełęcze rozdzielające szczyty — powodują, że nogi szybko odczuwają trudy wędrówki. Technicznie szlaki też potrafią zaskoczyć, przynajmniej te, po których maszerowaliśmy: kamieniste i bardzo śliskie, niektóre przepaściste i ubezpieczone (np. na Mały i Wielki Rozsutec, o których więcej tu — klik), wymagające ciągłej uwagi. To, że Mała Fatra proponuje bardziej męczące trasy niż w Beskidach, było dla nas oczywiste jeszcze przed wyjazdem, w naszym odczuciu niektóre szlaki przewyższają jednak trudnością te w Tatrach. |
| Mała Fatra nasza! |
O czym pamiętać wyruszając na małofatrzańskie szczyty? Podstawą bezpieczeństwa są tu solidne górskie buty. Na wyślizganych kamieniach nawet świetny wibram czasem zawodzi, a co dopiero adidasy, choćby markowe. Nie warto męczyć nóg i siebie, no i narażać się na niebezpieczne upadki. Zejścia z małofatrzańskich szczytów są naprawdę strome i nieprzyjemne (można boleśnie odczuć to w kolanach, kto lubi chodzić z kijkami, niech o nich nie zapomni). Mapę Małej Fatry bez trudu dostaniemy w Polsce (wystarczy sprawdzić choćby na Allegro). My korzystaliśmy z tej firmy Tatra Plan w skali 1 : 25 000 — podawane na niej czasy odpowiadają rzeczywistości, należy tylko pamiętać, że nie wlicza się do nich postojów (czasy na tabliczkach szlakowych w górach są niemal zawsze zaniżone!, chyba liczą je dla górskich harpaganów). Przed wyjazdem warto wykupić ubezpieczenie, kosztuje grosze, a bez niego za udzieloną pomoc zapłacimy z własnej kieszeni, i to słono.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz